မြန်မာနိုင်ငံ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) တွင် အသက်အကြီးဆုံး အာရှဆင်နှင့်အတူ ကမ္ဘာ့ဆင်များနေ့ကျင်းပ

ရန်ကုန်၊ ဩဂုတ် ၁၃ ရက် (ဆင်ဟွာ)
မြန်မာနိုင်ငံ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) ရှိ ဆင်များထားရှိသောနေရာအနီးတွင် ကမ္ဘာ့ဆင်များနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ခန့်ညားထည်ဝါလှသော ဆင်သတ္တဝါများထိန်းသိမ်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အသိပညာဗဟုသုတတိုးပွားစေရန် ပညာပေးပြခန်းဖြင့် အထူးအခမ်းအနားတစ်ခုကို ဩဂုတ် ၁၁ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့ဆင်များနေ့သည် ဩဂုတ် ၁၂ ရက်တွင် ကျရောက်သော်ငြားလည်း တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်တာဝန်ရှိသူများက ဧည့်သည်ဝင်ရောက်မှုအများဆုံးဖြစ်သလို အများပြည်သူရုံးပိတ်ရက်ဖြစ်သော တနင်္ဂနွေနေ့ (ဩဂုတ် ၁၁ ရက်) တွင် အသိပညာပေးအစီအစဉ်များကို စတင်ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) ၏ တာဝန်ခံဆရာဝန် ဒေါက်တာ ထွန်းမြင့်က “ဆင်တွေက မျိုးသုဉ်းလုနီးပါး တိရစ္ဆာန်တွေဖြစ်တဲ့အတွက် အထူးစောင့်ရှောက်လျက်ရှိပါတယ်” ဟု ဆင်များထိန်းသိမ်း‌စောင့်ရှောက်ရေး၏ အရေးကြီးပုံကို ပြောခဲ့သည်။

“ဆင်တွေက ဂေဟဗေဒစနစ်ကို အဓိကထိန်းသိမ်းပေးတဲ့အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့ အသိပညာ‌ပေးအစီအစဉ်တွေ လုပ်ဆောင်တာဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောခဲ့သည်။ အချို့နိုင်ငံများတွင် ဆင်များမရှိကြောင်း၊ ဆင်များကို ထိန်းသိမ်းစောင့်‌ရှောက်ရေးလုပ်ငန်းများက လွန်စွာအရေးပါကြောင်း ၎င်းက ဖြည့်စွက်ပြောခဲ့သည်။
“ဆင်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းက ရှားပါးတိရစ္ဆာန်မျိုးစုံမျိုးကွဲတွေ စောင့်ရှောက်တာဖြစ်တဲ့အတွက် အထူးဂုဏ်ယူပါတယ်” ဟု ဒေါက်တာ ထွန်းမြင့်က ဆိုသည်။
တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) တွင် ဆင်လေးကောင်ရှိကြောင်း၊ ၎င်းတို့အနက် အသက်အရွယ်အကြီးဆုံး အာရှဆင်ဖြစ်သော ဆင်မကြီး မိုမိုသည် တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်သို့ လာရောက်လည်ပတ်သူများ၏ နှလုံးသားကို အစဉ်အမြဲသိမ်းပိုက်ထားကြောင်း သိရသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်က မိုမို အသက် ခုနစ်နှစ်အရွယ်တွင် တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) သို့ မိုမိုရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ယခုအခါ အသက် ၇၁ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သည်။ ဆင်မကြီး မိုမို၏ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်မှုနှင့် ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှုက တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) တွင် ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်လာကာ လာရောက်လည်ပတ်ကြသူများကလည်း သဘောကျနှစ်သက်လျက်ရှိကြောင်း တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) တာဝန်ရှိသူများက ဆိုသည်။

ဆင်များအကြောင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ဆင်များနေ့ အထိမ်းအမှတ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ လာရောက်လည်ပတ်သူများကလည်း ၎င်းတို့၏အတွေ့အကြုံများကို မျှဝေခဲ့ကြသည်။
ဆင်မကြီး မိုမိုက နာမည်ခေါ်လျှင်ပြန်ထူးကြောင်း၊ တိရစ္ဆာန်ရုံရောက်သည့်အခါ ငယ်ဘဝက သိခဲ့သော ဆင်မကြီး မိုမိုကို ခွဲခြားသိနိုင်ရန် မိုမို၏အမည်ကို အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ခေါ်ခဲ့ရာ ဆင်များအနက် တစ်ကောင်က ပြန်လည်ထူးခဲ့သဖြင့် ထိုဆင်က မိုမိုဟုထင်ရကြောင်း တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) သို့ လာရောက်လည်ပတ်သူ အသက် ၃၉ နှစ်အရွယ် ဒေါ်ဥမ္မာဋ္ဌေးက ၎င်း၏အတွေ့အကြုံကို ပြန်လည်ပြောပြခဲ့သည်။

“ကျွန်မ အသက် ၈ နှစ်လောက်က ပထမဆုံးအကြိမ် ဒီကို (တိရစ္ဆာန်ရုံ) လာလည်တုန်းက မိုမို့ကို ကြံကျွေးခဲ့တယ်။ အခုကတော့ ဒုတိယအကြိမ် ကျွန်မသမီးလေးနဲ့အတူ လာတာပါ” ဟု ဒေါ်ဥမ္မာဋ္ဌေးက ပြောသည်။
၎င်းအနေဖြင့် ဆင်မကြီး မိုမိုနှင့် မတွေ့ဖြစ်သည်မှာ နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ်ကျော် ကြာမြင့်ပြီဟု ဆိုသည်။ “မိုမိုက လိမ္မာတော့ ချစ်တယ်။ မိုမိုက လူစကားနားလည်တယ်လို့ ထင်တယ်။ သူ့နာမည်ကို ခေါ်ရင်ပြန်ထူးတယ်” ဟု ဒေါ်ဥမ္မာဋ္ဌေးက ပြောခဲ့သည်။
ထို့ပြင် အသက် ၁၀ နှစ်အရွယ် မောင်အံ့ထူးမြတ်က တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) သို့ လာရောက်လည်ပတ်သည်မှာ ၈ ကြိမ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်ကာ မိုမို့အပေါ် အထူးပင်ချစ်ခင်မိသည်ဟု ဆိုသည်။ “မိုမိုက သားသူငယ်ချင်းလိုပဲ။ ဒီကိုလာတဲ့အခါတိုင်း မိုမို့ကိုလာတွေ့တယ်” ဟု မောင်အံ့ထူးမြတ်က ပြောသည်။
ဆင်များအပေါ် မောင်အံ့ထူးမြတ်၏ ချစ်ခင်မှုမှာ ရှည်ကြာနေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်း၏အဘိုး ကျေးရွာတွင်လည်း ဆင်များကို မြင်တွေ့ဖူးကြောင်းနှင့် နေအိမ်တွင်လည်း ဆင်ဓာတ်ပုံများ သိမ်းထားကြောင်း သိရသည်။

“တကယ်ဆိုရင် ဆင်တွေကို တောထဲမှာပဲ လွတ်လွတ်လပ်လပ်သွားစေချင်တာ။ သားငယ်ငယ်ကတည်းက ဆင်တွေအပေါ် စပြီးချစ်ခဲ့တာပါ” ဟု မောင်အံ့ထူးမြတ်က ရှင်းပြသည်။
မောင်အံ့ထူးမြတ်အနေဖြင့် အခြားသူငယ်ချင်းများနှင့်အတူ ဆင်များအပေါ်ချစ်ခင်မှုကို မျှဝေလိုသည်ဟု ဆိုသည်။ “သားစုထားတဲ့ပိုက်ဆံလေးတွေနဲ့ ဆင်တွေကို ကြည့်ဖို့ သူငယ်ချင်းတွေကို ခေါ်လာချင်တယ်။ သားရဲ့သူငယ်ချင်းတွေထဲမှာ ဆင်မချစ်ကြသူတွေလည်းများတယ်။ ဒါပေမဲ့ မိုမိုနဲ့ အခြားဆင်တွေကိုတွေ့သွားတဲ့အခါကျရင် သူတို့လည်းဆင်တွေကိုချစ်လာကြမှာ” ဟု မောင်အံ့ထူးမြတ်က ပြောသည်။

တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်) တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သည်မှာ ဆယ်နှစ်ခန့်ရှိပြီဖြစ်သော ဆင်ထိန်း ဦးအောင်ဝင်းသောင်းက လည်း ဆင်မကြီး မိုမိုနှင့် နက်ရှိုင်းသောဆက်ဆံရေးရှိသည့်အကြောင်းကို ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျွန်တော် ဆင်တွေကိုချစ်တယ်။ ငယ်ငယ်ကတည်းက သူတို့အပေါ်စိတ်ဝင်စားမှုရှိခဲ့တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“အခုဆို ကျွန်တော် မိုမိုကြီးကို ပြုစုစောင့်ရှောက်လာခဲ့တာ။ မိုမိုကြီးနဲ့ ကျွန်တော်က လူနဲ့တိရစ္ဆာန်ဆိုပေမဲ့ နှစ်တွေအများကြီးထိန်းလာတဲ့အတွက် ကိုယ့်မိသားစုဝင်သဖွယ် ဂရုစိုက်ပြီးဆက်ဆံပါတယ်။ မိုမိုက အခြားဆင်တွေနဲ့မတူဘဲ လိမ္မာပြီး အသိဉာဏ်ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ဆင် (မ) ဖြစ်တဲ့အတွက် သူက ဒီဥယျာဉ်ရဲ့ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်လာသလို သူ့ကိုထိန်းရတဲ့အတွက် ကျွန်တော်ဂုဏ်ယူရပါတယ်” ဟု ဦးအောင်ဝင်းသောင်းက မိုမိုနှင့် အမှတ်တရကို ပြောပြခဲ့သည်။

ဩဂုတ် ၁၂ ရက်သည် ကမ္ဘာ့ဆင်များနေ့ဖြစ်ပြီး အာရှနှင့် အာဖရိဆင်များ လတ်တလောကြုံတွေ့ရမှုကို အလေးထားအာရုံစိုက်ကြရန် နှစ်စဉ်ကျင်းပလေ့ရှိသော နိုင်ငံတကာ အထိမ်အမှတ်နေ့တစ်နေ့လည်းဖြစ်သည်။ (Xinhua)

…………………………
(English Version)
Yangon Zoo celebrates World Elephant Day with stories of its oldest Asian elephant
YANGON, Aug. 12 (Xinhua) — In celebration of World Elephant Day, Yangon Zoo in Myanmar hosted a special event on Sunday, featuring an educational booth near the elephant corner to raise awareness about the conservation of these majestic creatures.
Although World Elephant Day officially falls on Monday, the zoo’s authorities began their awareness activities on Sunday, a public holiday, when the zoo typically sees its highest visitor turnout.
Dr. Tun Myint, Yangon Zoo’s chief veterinarian, on Sunday stressed the importance of conserving elephants, saying, “As elephants are endangered, we take special care of them.”
“Elephants play a crucial role in maintaining the ecosystem, so we conduct awareness programs to help conserve them,” he said, adding that some countries don’t even have elephants, making conservation efforts even more critical.
“We are proud to preserve biodiversity by taking care of elephants,” Tun Myint added.
Yangon Zoo is home to four elephants. Among them, Mo Mo, the oldest Asian elephant, always wins the hearts of visitors. Mo Mo arrived at Yangon Zoo in 1961 when she was about seven years old, and she is now nearly 71. Her longevity and vitality have made her an iconic figure at the zoo, admired by generations of visitors, the zoo’s authorities said.
Visitors often share personal stories about Mo Mo when asked about elephants and World Elephant Day.
Daw Ohmar Htay, 39, was one such visitor on Sunday. Standing near the elephant enclosure, she called out Mo Mo’s name, eager to identify the elephant she remembered from her childhood. After several attempts, she pointed to one of the elephants, guessing it was Mo Mo.
Reflecting on her memories, Daw Ohmar shared, “I fed sugarcane to her when I visited here for the first time at the age of around eight. Now, I’m here for the second time and accompanying my daughter.”
She noted that it had been over 30 years since she last saw Mo Mo. “I love her because she is clever,” Daw Ohmar said, adding that she believes Mo Mo understands human language and responds when she calls her name.
Ten-year-old Antt Htoo Myat, who has visited Yangon Zoo about eight times, expressed a special fondness for Mo Mo. “Mo Mo is like my friend. Every time I come here, I meet with Mo Mo,” he said.
Antt’s love for elephants extends beyond the zoo. He has also seen elephants in his grandfather’s village and keeps elephant pictures at home. “I actually want the elephants to be in the wild so they can move freely,” he said, explaining that his affection for elephants began when he was very young.
Antt also hopes to share his love of elephants with others. “I want to save money to bring my friends to see the elephants,” he said. “Most of my friends don’t love elephants, but I think they will come to love elephants when they encounter Mo Mo and the others.”
Aung Win Thaung, a senior elephant keeper at the zoo who has been working there for over a decade, spoke of his deep connection with Mo Mo. “I love elephants. I’ve been interested in them since I was young,” he said.
“Now, I’m taking care of Mo Mo. Mo Mo and I are like family as we have been together for many years. I am also proud to take care of Mo Mo as she is clever and intelligent. She is a hallmark of Yangon Zoo,” Aung Win said.
Aug. 12 marks World Elephant Day, an international annual event to bring attention to the urgent plight of Asian and African elephants.
Photo 1: Asian elephants take a walk at the Yangon Zoological Gardens in Yangon, Myanmar, Aug. 11, 2024. (Xinhua/Myo Kyaw Soe)
Photo 2: Photo 4: An elephant bathes at the Yangon Zoological Gardens in Yangon, Myanmar, Aug. 11, 2024. (Xinhua/Myo Kyaw Soe)