အမေရိကန်က ဆော်ဒီအာရေဗျအား F-35 တိုက်လေယာဉ်များ ရောင်းချဖွယ်ရှိခြင်းက အစ္စရေး၏ စစ်ရေးအားသာချက်ကို လျော့ကျစေနိုင်သလော

ဂျေရုဆလမ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက် (ဆင်ဟွာ)

ဆော်ဒီအာရေဗျအား F-35 ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များ ရောင်းချမှုကို အတည်ပြုဖွယ်ရှိကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရက မကြာသေးမီက အရိပ်အမြွက်ပြောကြားခဲ့ခြင်းမှာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ၏ လုံခြုံရေးအခင်းအကျင်းအား အပြောင်းအလဲဖြစ်စေနိုင်သော အဓိက သွင်ပြင်လက္ခဏာများကို ပြန်လည်ပုံဖော်ပေးဖွယ်ရှိသလို ယင်းဒေသ၌ အစ္စရေး၏ စစ်ဘက်အရည်အသွေးအားသာချက်အပေါ် သက်ရောက်မှုများ ရှိလာနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတွင် လက်ရှိအချိန်အထိ အစ္စရေးတစ်နိုင်ငံတည်းသာလျှင် F-35 ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များကို အသုံးပြုလျက်ရှိပြီး F-35 တိုက်လေယာဉ် ၄၅ စင်းအား တပ်တော်ဝင်ထားပြီးဖြစ်ကာ နောက်ထပ် အစင်း ၃၀ ကိုလည်း မှာယူထားကြောင်း သိရသည်။ သို့သော် တူကီယဲနှင့် ဆော်ဒီအာရေဗျ စသည့် နိုင်ငံများကလည်း အဆိုပါ အဆင့်မြင့်တိုက်လေယာဉ်အမျိုးအစားအား အမေရိကန်ထံမှဝယ်ယူရန် အလေးအနက် စိတ်ဝင်စားနေကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်။

အမေရိကန်အနေဖြင့် ဆော်ဒီအာရေဗျအား F-35 တိုက်လေယာဉ်များရောင်းချရန် အတည်ပြုမည်ဆိုပါက ကာတာနှင့် ယူအေအီးကဲ့သို့ အခြားပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများကလည်း ယင်းတိုက်လေယာဉ်များအား ဝယ်ယူရန် အလားတူတောင်းဆိုလာဖွယ်ရှိသည်။
အမေရိကန်၏ ရှုထောင့်မှကြည့်ပါက မိတ်ဖက်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအား F-35 တိုက်လေယာဉ်ရောင်းချရန် ခွင့်ပြုမည်ဆိုပါက အခြားမိတ်ဖက်နိုင်ငံများကို ငြင်းဆန်ရန် ခက်ခဲသွားမည်ဖြစ်ရာ အမေရိကန်၏ ဒေသတွင်း မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးအား ဟန်ချက်ထိန်းညှိရာတွင် အကဲဆတ်သည့် အခြေအနေကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်ဟု အစ္စရေးမီဒီယာအချို့က လေ့လာသုံးသပ်ထားသည်။
အစ္စရေးလေတပ်ကလည်း ထိုကဲ့သို့ရောင်းချမှုက ဒေသတွင်း၌ အစ္စရေး၏ လေကြောင်းစိုးမိုးမှုကို အားလျော့စေနိုင်သည့်အပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆော်ဒီအတွက် ပထမအသုတ် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များမှာ ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်အရ ၂၀၃၀ ပြည့်လွန်နှစ် အစောပိုင်းမတိုင်မီ ရောက်လာနိုင်ဖွယ်မရှိဟု Times of Israel သတင်းဌာနက ဖော်ပြထားသော်လည်း လေ့လာသုံးသပ်သူများကမူ မဟာဗျူဟာအရ နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များမှာ ချက်ချင်းလက်ငင်း ဖြစ်ပေါ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ အမေရိကန်က ရောင်းချပေးမည်ဟူသော အလားအလာရှိရုံမျှဖြင့် အမေရိကန်၏ အဆင့်အမြင့်ဆုံး တိုက်လေယာဉ်အား ဒေသတွင်း၌ အစ္စရေးသာလျှင် ပိုင်ဆိုင်ထားသည်ဟူသော အားသာချက်ကို မှေးမှိန်စေခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

အစ္စရေးအနေဖြင့် အဆိုပါ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသော သဘောတူညီချက်အပေါ် စိတ်ပျက်လက်ပျက်ဖြစ်နေခြင်းမှာ အမေရိကန်၏ မူဝါဒမှာ အစ္စရေး၏လိုလားချက်နှင့် ချိန်ညှိသင့်သည်ဟူသော မျှော်လင့်ချက်မှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မြစ်ဖျားခံလာခြင်းဖြစ်ကြောင်း အစ္စရေး မဟာဗျူဟာရေးရာစင်တာမှ သုတေသီတစ်ဦးဖြစ်သူ ဒင်းရှမယ်လ် အယ်လ်မက်စ်က ဆိုသည်။
သို့သော် အမေရိကန်သမ္မတသည် အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ သမ္မတမဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ သမ္မတဖြစ်သည့်အတွက် အမေရိကန်အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များမှာ အမေရိကန်၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် ဒေသအလိုက် ထည့်သွင်းစဉ်းစားတွက်ချက်မှုအပေါ် အခြေခံခြင်းဖြစ်ရာ အစ္စရေးနှင့် ရှုမြင်ပုံချင်းကွဲလွဲနိုင်ကြောင်း ၎င်းက အလေးအနက်ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ မီယာ ဆွစ်ဆာကလည်း “F-35 တိုက်လေယာဉ်များရှိရုံဖြင့် လုံလောက်မည်မဟုတ်၊ အစ္စရေးအနေဖြင့် ယင်း၏အယူအဆကို ပြောင်းလဲရမည်” ဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ရေးသားခဲ့ကာ ဆော်ဒီအနေဖြင့် F-35 တိုက်လေယာဉ်များကို ဝယ်ယူနိုင်ခြင်းရှိမရှိဆိုသည်မှာ အဓိကမေးခွန်းမဟုတ်ဘဲ လေကြောင်းအင်အားကိုသာ အားမကိုးဘဲ မဟာဗျူဟာရည်မှန်းချက်အပေါ် အခြေခံသည့် အယူအဆသစ်ကို ကျင့်သုံးရန် အသင့်ရှိမရှိဆိုသည့် များစွာပိုမိုလေးနက်သော မေးခွန်းကိုသာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြန်မေးရမည်ဟု ယူဆကြောင်း သုံးသပ်ပြောဆိုခဲ့သည်။ (Xinhua)

အမေရိကန်နိုင်ငံ မြို့တော်ဝါရှင်တန်ရှိ အိမ်ဖြူတော်၌ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (ဝဲ) က အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟုအား ကြိုဆိုနေပုံကို ၂၀၂၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၉ ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

……………..
(English Version)
Will potential U.S. F-35 sale to Saudi Arabia blunt Israel’s military edge?
JERUSALEM, Nov. 25 (Xinhua) — The U.S. government’s recent indication that it may approve an F-35 sale to Saudi Arabia could reshape key dynamics in the Middle East’s security landscape, with possible implications for Israel’s qualitative military edge in the region.
So far, Israel remains the sole operator of F-35 jets in the Middle East, with 45 aircraft in service and another 30 on order. However, countries such as Türkiye and Saudi Arabia have already expressed strong interest in acquiring the advanced fighter from the United States.
If Washington approves the sale of F-35s to Saudi Arabia, other Gulf states-including Qatar and the United Arab Emirates-may also submit similar purchase requests.
From the U.S. perspective, approving the aircraft for one partner could make it harder to deny others, highlighting the delicate balance within U.S. regional alliances, according to some Israeli media analysis.
The Israeli Air Force has voiced concern that the sale could weaken Israel’s regional air superiority. The Times of Israel reported that the first Saudi jets are unlikely to arrive before the early 2030s due to production schedules, but analysts note that the strategic implications are immediate: the mere prospect of a U.S. sale already erodes Israel’s exclusivity with its most advanced fighter.
Dean Shmuel Elmas, research fellow at the Israel Center for Grand Strategy, said Israeli frustration over the potential deal partly stems from its expectation that U.S. policy should align with Israeli preferences.
But “the U.S. president is the president of the U.S., not the president of Israel,” he noted, emphasizing that Washington’s actions are driven by American interests and regional considerations that may diverge from Israel’s views.
Israeli analyst Meir Swissa, in an article titled “F-35s are not enough: Israel must change its concept,” also opined that the real question isn’t whether Saudi Arabia will acquire F-35s — Israel must ask itself a much deeper question: is it ready to adopt a new concept that does not rely on air power but on strategic vision. xhtxs.cn/8q9
English Caption 1
F-35 fighter jets are seen during a military parade of Armed Forces Day in Warsaw, Poland, on Aug. 15, 2024. (Photo by Jaap Arriens/Xinhua)
English Caption 2
U.S. President Donald Trump (L) welcomes Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu at the White House in Washington, D.C., the United States, on Sept. 29, 2025. (Xinhua/Hu Yousong)