ရှီးဇန့်ဒေသက ယဉ်ကျေးမှုထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းတွင် အ‌ရေးပါသောတိုးတက်မှု စံချိန်တင်ဟု အစီရင်ခံစာ ဖော်ပြ

ပေကျင်း၊ ‌အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက် (ဆင်ဟွာ)
တရုတ်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်း ရှီးဇန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတစ်ခွင် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ၊ ရှေးဟောင်းနေရာများ၊ သမိုင်းဝင်နေရာများနှင့် ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများ စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ကာ ဒေသတွင်း ကျေးလက်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်အား စနစ်တကျ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းမှုကို သေချာမှုရှိစေရန်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း အောက်တိုဘာ ၁၆ ရက်၌ ထုတ်ပြန်သော Think Tank အစီရင်ခံစာအရ သိရသည်။
“အစဉ်အလာနှင့် ခေတ်မီမှုကြား သဟဇာတဖြစ်ခြင်း – တရုတ်နိုင်ငံ ရှီးဇန့်ဒေသရှိ ကျေးလက်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအမွေဆက်ခံခြင်း” ဟူ၍ နာမည်ပေးထားသော အစီရင်ခံစာကို တရုတ်နိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ဖောင်ဒေးရှင်းနှင့် ဆင်ဟွာသတင်းအေဂျင်စီ၏ နိုင်ငံတော် အဆင့်မြင့် Think Tank အဖွဲ့တို့က တရုတ်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်မျိုးလုံးဖြင့် ပူးတွဲထုတ်ပြန်ထားသည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအထိ ရှီးဇန့်ဒေသသည် ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်နေရာ ၄,၄၆၈ ခု၊ နိုင်ငံတော်အဆင့် အဓိကကာကွယ်ထိန်းသိမ်းထားသော နေရာ ၇၀ ခု အပါအဝင် အလွှာအသီးသီး၌ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသော ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်နေရာ ၂,၃၇၃ ခုကို စစ်တမ်း‌ကောက်ယူကာ မှတ်ပုံတင်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
ရှီးဇန့်ဒေသတွင် ပိုတာလာနန်းတော်၊ Norbulingka နှင့် Jokhang ဘုရားကျောင်း စသည့် နေရာသုံးခုပါဝင်သည့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာ တစ်ခုရှိသည်။ The Epic of King Gesar ၊ ရှီးဇန့်အော်ပရာနှင့် ရှီးဇန့်ရှိ Sowa Rigpa ၏ Lum ဆေးဘက်ဝင်ရေချိုးနေရာ စသည်တို့ကလည်း ယူနက်စကို လူသားမျိုးနွယ် ကိုယ်စားပြု ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်စာရင်း၌ ထည့်သွင်းဖော်ခံရပြီးဖြစ်သည်။
ရှီးဇန့်ဒေသသည် ရှီးဇန့်ရိုးရာ ဗိသုကာလက်မှုပညာရပ်ကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် အထူးတလည်အလေးထားကြောင်း၊ ယင်းဒေသရှိ Sakya မြို့၊ Jedexoi မြို့နှင့် ကွန်ဂိုကျေးရွာ အပါအဝင် သမိုင်းဝင် မြို့များနှင့် ကျေးရွာများ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ၁၄ ကြိမ်မြောက် ငါးနှစ်စီမံကိန်း (၂၀၂၁-၂၀၂၅) အတွင်း ဗဟိုအစိုးရက ယွမ် ၈၃ သန်း (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁.၇ သန်းဝန်းကျင်) ခွဲဝေသတ်မှတ်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖြည့်စွက်ဖော်ပြထားသည်။
ထိုသို့ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများသည် ရှီးဇန့်ရိုးရာဗိသုကာပညာရပ်အား ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်၊ အခြေခံအဆောက်အအုံ အဆင့်မြှင့်တင်ရန်၊ လူနေမှုပတ်ဝန်းကျင်များ တိုးတက်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
ထို့ပြင် ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်စီမံကိန်းအမျိုးမျိုး အမွေဆက်ခံခြင်း၊ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်းတို့ကို ထိရောက်သေချာစေရန်လည်း ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပြီးဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာအရ သိရသည်။
အလွှာအသီးသီး၏ ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် ကိုယ်စားပြုစာရင်း အမျိုးအစား ၂,၇၆၀ ခု တည်ရှိကာ ယင်းဒေသ၌ ကိုယ်စားပြုအမွေဆက်ခံသူ ၁,၆၆၈ ဦး မှတ်ပုံတင်ထားကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်အဆင့် အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သည့် အမွေဆက်ခံသူ ၆၆ ဦးနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသအဆင့် ကိုယ်စားပြုအမွေဆက်ခံသူ ၈ ဦးအား မှတ်တမ်းတင်ခြင်းလုပ်ငန်းမှာ ပြီးစီးခဲ့ကြောင်း၊ စုစုပေါင်း ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အလုပ်ရုံ ၂၂၄ ခု တည်ထောင်ပြီးဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အမျိုးအစား ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကျေးလက်ဒေသများ၌ အခြေတည်လျက်ရှိသလို ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အမွေဆက်ခံသူ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကလည်း တောင်သူလယ်သမားများနှင့် ခြံမွေးတိရစ္ဆာန်ထိန်းကျောင်းသူများဖြစ်ကြကြောင်း အစီရင်ခံစာအရ သိရသည်။
ရှီးဇန့် ကျေးလက်ဒေသရှိ လူနေမှုဘဝများအနေဖြင့် ကြည့်ပါက လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၆၀ က ရှီးဇန့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသအား တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ လက်တွေ့ကျသောပြောင်းလဲမှုများကို မြင်တွေ့ခဲ့ရကြောင်းလည်း အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။ (Xinhua)
သတင်းအပြည့်အစုံကို ဖော်ပြပါလင့်ခ်မှတစ်ဆင့် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။ xhtxs.cn/7wW
……………………..
(English Version)
Xizang records significant progress in cultural preservation, livelihood improvement: report
BEIJING, Oct. 16 (Xinhua) — Significant progress has been made in preserving cultural relics, ancient sites, historical settlements, and intangible cultural heritage across southwest China’s Xizang Autonomous Region in recent years, ensuring systematic protection of the rural cultural heritage of the region, according to a think tank report released on Thursday.
Titled “Harmony Between Tradition and Modernity: Rural Development and Cultural Inheritance in China’s Xizang,” the report was jointly released by China Foundation for Human Rights Development and National High-level Think Tank of Xinhua News Agency in both Chinese and English.
As of December 2024, Xizang has surveyed and registered 4,468 cultural heritage locations, and 2,373 cultural heritage sites protected at various levels, including 70 under national key protection, the report states.
The region is home to one UNESCO World Cultural Heritage site consisting of three locations: the Potala Palace, the Norbulingka, and the Jokhang Temple. The Epic of King Gesar, Tibetan Opera, and the Lum medicinal bathing of Sowa Rigpa of Xizang have been inscribed on UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.
Xizang places strong emphasis on preserving traditional Tibetan architectural craftsmanship, according to the report, which adds that the central government allocated 83 million yuan (about 11.7 million U.S. dollars) during the 14th Five-Year Plan period (2021-2025) to support the conservation of historic towns and villages, including Sakya Town, Jedexoi Town, and Congo Village.
These efforts aim to restore and protect traditional Tibetan architecture, upgrade infrastructure, and improve the living environments, it says.
Efforts have also been made to ensure the effective inheritance, protection, and development of various intangible cultural heritage projects, according to the report.
Boasting 2,760 representative intangible cultural heritage items of various levels, the region registers 1,668 representative inheritors, according to the report, adding that the recording work for 66 elderly national-level and 8 autonomous-region-level representative inheritors has been completed and a total of 224 intangible cultural heritage workshops have been set up.
The report notes that 80 percent of intangible cultural heritage items are rooted in rural areas, and 90 percent of intangible cultural heritage inheritors are farmers and herders, according to the report.
The lives of people in rural Xizang have undergone dramatic changes since the establishment of Xizang Autonomous Region 60 years ago, it says. xhtxs.cn/7wW
Photo: Members of the band “Kardag Garbo” pose for a group photo in front of the Potala Palace in Lhasa, southwest China’s Xizang Autonomous Region, June 17, 2025. (Xinhua)