လက်ခတ်သံ : မြန်မာ့ရိုးရာ ရက်ကန်းအနုပညာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်း

ရန်ကုန်၊ နိုဝင်ဘာ ၃ ရက် (ဆင်ဟွာ)

မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်မြို့၏ မိုးများရွာသွန်းလျက်ရှိသော နေ့တစ်နေ့ဖြစ်သည့် အောက်တိုဘာ ၁ ရက် စနေနေ့တွင် ရိုးရာနေအိမ်တစ်ခု၌ မြန်မာ့ရိုးရာလက်မှုပညာအမွေအနှစ်အား လက်ဆင့်ကမ်းသည့်အမှတ်သင်္ကေတအဖြစ် လွန်းကလေးများဖြင့် ရက်လုပ်လျက်ရှိသည့် ရက်ကန်းခတ်သံများက တစ်ဒုတ်ဒုတ်ဖြင့် စည်းချက်မှန်မှန် ပေါ်ထွက်လျက်သည်။
တန်ဆောင်တိုင်ပွဲတော်ကာလတွင် Turquoise Mountain Myanmar မှ စီစဉ်ကျင်းပသော လက်ခတ်သံ “The Sound of Weaving” ဟုအမည်ပေးထားသည့် ပွဲတော်တွင် ရက်ကန်းသံ၊ ဆေးရောင်စုံ၊ လက်မှုပညာရပ်တို့သည် တည်မြဲလျက်ရှိသည့် မြန်မာ့ရိုးရာ ရက်ကန်းခတ်ခြင်း၏ဆွဲဆောင်မှုကို အသက်ဝင်စေသည်။
“ဒီပွဲလေးကတော့ ရက်ကန်း၊ ဂျပ်ခုတ် လက်မှုပညာလေးကို အများပြည်သူ နားလည်သဘောပေါက်ပြီး တန်ဖိုးကို သိရှိခံစားနိုင်ဖို့ အတွက်ရည်ရွယ်ပြီး ကျင်းပခြင်းဖြစ်ပါတယ်” ဟု Turquoise Mountain Myanmar ၏ Regional Coordinator ဒေါ်ရာခေလှက ပြောသည်။

“ကျွန်မတို့အနေနဲ့ ရက်ကန်းပညာရပ်ကို မပျောက်ပျက်ရအောင် ထိန်းသိမ်းပြီး မြှင့်တင်ချင်ပါတယ်။ ဒီခေတ်လူငယ်အများစုက ရက်ကန်းရက်လုပ်ထားတဲ့ အထည်တွေကို မြင်ကြပေမဲ့ ချည်တစ်ထည်တစ်ထည်ထွက်လာဖို့ ဘယ်လောက် အားစိုက်ထုတ်ထားရတယ်ဆိုတာကို မသိကြဘူး” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“ဒီရက်ကန်းပညာ သေချာရှင်သန်နိုင်ဖို့အတွက် အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်တွေကို လက်ဆင့်ကမ်းသွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လူငယ်တွေတော်တော်များများက ဒါနဲ့စိမ်းသွားတယ်။ ဒါတွေကို ပြန်ထုတ်ဖော်ချင်တာပေါ့။ ရက်ကန်းထည်တွေကို ပြည်တွင်းဈေးကွက်သာမက နိုင်ငံတကာဈေးကွက်အထိ ရောက်အောင် မြှင့်တင်သင့်တယ်လို့ထင်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဖြည့်စွက်ပြောကြားသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် စက်ရက်ကန်းနှင့် လက်ရက်ကန်းဆိုပြီး ၂ မျိုးရှိကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါပြပွဲတွင် အထည်တစ်ခုလုံးကို ရိုးရာနည်းပညာအတိုင်း လက်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော၊ အထူးသဖြင့် ဂျပ်ခုတ် ကြိုးဖြင့်ရက်လုပ်သည့် လက်ရက်ကန်းပညာရပ်ကို မီးမောင်းထိုးပြသခဲ့ကြောင်း Turquoise Mountain Myanmar မှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦး၏ ပြောကြားချက်အရ သိရသည်။
“ဂျပ်ခုတ်ဆိုရင် ရိုးရားပညာက အသေးစိတ်တယ်ပေါ့။ လေ့လာလေ နက်ရှိုင်းလေ၊ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတယ်။ အထည်ရဲ့ အကျယ်ကို အများအားဖြင့် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ပခုံး ၂ ဖက်နဲ့ အညီဖြစ်အောင် လုပ်တယ်။ အထည်ရက်လုပ်သူနဲ့ အထည်၊ ပစ္စည်းတွေနဲ့ တစ်သားတည်းကျသွားတယ်” ဟု အဆိုပါတာဝန်ရှိသူက ပြောသည်။
ရက်ကန်းသမားများကိုယ်တိုင်အတွက်မူ ရက်ကန်းရက်လုပ်ခြင်း အနုပညာသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ပညာရပ်တစ်ခုထက် သာလွန်ကြောင်း သိရသည်။ ရက်ကန်းရက်လုပ်ခြင်းအားဖြင့် ငြိမ်းချမ်းခြင်းနှင့် ပီတိကို ခံစားရကြောင်း သိရသည်။
အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်တွင် ရက်ကန်းစတင်ရက်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခု အသက် ၅၀ နှစ်အရွယ်ရှိပြီဖြစ်သည့် ဒေါ်ချစ်မေက “အသက်ကြီးလာတာနဲ့အမျှ မျက်လုံးက အာရုံစိုက်ရခက်ပေမဲ့ ရက်ကန်းရက်လုပ်ရတာက ကျွန်မစိတ်ကို ရွှင်လန်းစေပါတယ်။ ကျွန်မဘဝတစ်လျှောက်လုံးလုပ်ခဲ့တဲ့ ဒီပညာကို ကျွန်မရဲ့ သမီးလေးကို ပညာအမွေပြန်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်” ဟု ပြောသည်။
အသက် (၄၁) နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော ဒေါ်သောင်းက ၎င်း၏ အသက် ၁၀ နှစ် အရွယ်ကပင် ရက်ကန်းပညာရပ်ကို သင်ယူခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
“ကျွန်မတို့ တော်တော်များများက ကျွန်မတို့ မိဘတွေဆီက ရက်ကန်းလုပ်ငန်းကို အမွေဆက်ခံခဲ့ကြတာပါ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“ဒီပညာရပ်က ကျွန်မတို့လို အိမ်ရှင်မတွေအတွက်တော့ အရမ်းကောင်းပါတယ်။ သားသမီးတွေကို ပြုစုစောင့်ရှောက်နိုင်သလို အိမ်မှာနေရင်း ဝင်ငွေလည်းရပါတယ်” ဟု၎င်းက ဖြည့်စွက်ပြောကြားသည်။
အသက် ၄၃ နှစ်အရွယ်ရှိ မဘဟိုင်အတွက် ရက်ကန်းရက်လုပ်ခြင်းသည် တရားထိုင်သကဲ့သို့ ခံစားရကြောင်းဆိုသည်။ “ကျွန်မ ရက်ကန်းရက်လုပ်တဲ့အခါ စိတ်ကတည်ငြိမ်နေတယ်။ စိုးရိမ်စရာတွေကို မတွေးမိတော့ပဲ ရက်ကန်းရက်လုပ်တဲ့ အပေါ်မှာပဲ အာရုံကရှိနေတော့တာ၊ ရက်ကန်းရက်လုပ်တာရဲ့ နောက်ထပ်အားသာချက်ကတော့ လျှပ်စစ်မီးမလိုတာပဲပေါ့” ဟု၎င်းကဖြည့်စွက်ပြောကြားသည်။
“ကျွန်မတို့ရဲ့ စိတ်နှလုံးက တည်ငြိမ်မှုမရှိရင် အထည်တွေ မကောင်းနိုင်တော့ဘူး။ ရက်ကန်းရက်လုပ်ခြင်းက နှလုံးသားနဲ့ လက် နှစ်မျိုးလုံးပေါ်မှာမူတည်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
သင်တန်းများပေးခြင်းနှင့် ယခုကဲ့သို့သော ပွဲများမှတစ်ဆင့် Turquoise Mountain Myanmar သည် မြန်မာတို့၏ ရိုးရာလက်မှုပညာကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လက်ဆင့်ကမ်းလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
“ကျွန်မတို့အနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ကယားပြည်နယ်၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တွေမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှ စတင်ပြီး သင်တန်းတွေပို့ချခဲ့တာ မြန်မာနိုင်ငံ ဒေသအနှံ့ ရက်ကန်းပညာရှင်ပေါင်း ၁,၅၀၀ ကျော်ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်” ဟု Turquoise Mountain Myanmar မှ တာဝန်ရှိသူက ပြောသည်။
ရိုးရာချည်ထည် ရက်လုပ်ခြင်း၊ ရွှေပန်းတိမ်လုပ်ငန်း၊ ယွန်းထည်လုပ်ငန်း၊ သမိုင်းဝင် အဆောက်အဦများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြပွဲများမှတစ်ဆင့် မြန်မာ့လက်မှုပညာရပ်များကို နိုင်ငံတကာဈေးကွက်သို့ ရောင်းချနိုင်ရန်၊ တီထွင်ဖန်တီးမှုများနှင့် စီးပွားဖြစ်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ ကော်မရှင်ယူ၍ ချုပ်သည့် ချုပ်ထည်များတို့ကို ပံ့ပိုးကူညီရန် အတွက် Turquoise Mountain Myanmar ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်မှ ၂ ရက်အထိ နှစ်ရက်ကြာကျင်းပခဲ့သည့် အဆိုပါပွဲတော်သည် မယုံနိုင်လောက်စရာ လက်မှုပညာများကို ပြသရုံသာမက အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်များအတွက် ယင်းပညာရပ်အား ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန် အရေးကြီးကြောင်း လူတိုင်းကို သတိဝင်စေသည်။ (Xinhua)
………………………
(English Version )
Feature: Sound of Weaving: Preserving Myanmar’s traditional weaving art
YANGON, Nov. 2 (Xinhua) — On a rainy Saturday in Yangon, the rhythmic click-clack of handlooms filled a traditional building, celebrating the living heritage of Myanmar’s weaving art.
It was the opening of “The Sound of Weaving” festival, organized by Turquoise Mountain Myanmar, which brought the timeless art of traditional weaving to life through sound, color, and craft.
“The aim of the festival is to help the public understand and appreciate the art of traditional weaving,” said Yar Khay Hla, Regional Coordinator of Turquoise Mountain Myanmar.
“We want to promote and preserve this craft so it doesn’t fade away. Many young people today see woven fabrics, but they don’t know how much effort goes into each thread,” she said.
“We must pass down this art to future generations to ensure its survival. Beyond the local market, we should also promote sales to international markets,” she added.
There are two main types of weaving in Myanmar, handloom weaving and machine weaving. The festival highlights the art of handloom weaving, specifically backstrap weaving, a traditional technique in which the entire fabric is created by hand, an official from Turquoise Mountain Myanmar said.
“In this method, the width of the fabric is usually limited to the span of a woman’s shoulders, reflecting the intimate, personal nature of the craft,” the official said.
For the weavers themselves, the art goes beyond livelihood. It is a source of peace and pride.
Chit May, 50, who began weaving at age 14, shared, “As I grow older, it’s harder for my eyes to focus, but weaving still brings me joy. I earn my living through it, and I’ve passed this skill to my daughter.”
Ma Thaung, 41, learned the craft when she was just 10. “Many of us inherit weaving from our parents,” she said.
“It’s good work for housewives like us. We can look after our children and still earn from home,” she added.
For Ma Ba Hi, 43, weaving is almost meditative. “When I weave, I feel calm. We focus only on the threads, not on worries,” she said, adding that another advantage of handloom weaving is that it doesn’t require electricity.
“If our heart isn’t peaceful, the fabric doesn’t turn out well. This art comes from both heart and hand,” she said.
Through training programs and events like this, Turquoise Mountain Myanmar continues to nurture traditional artisans.
“We have provided training to over 1,500 weavers across all regions of Myanmar since 2020, in areas such as Rakhine, Chin, Southern Shan, Kayah, Yangon, and Mandalay,” the official said.
Turquoise Mountain Myanmar was established in 2016 to promote traditional textile weaving, goldsmithing, and lacquerware, restore historic buildings, and support the sales of Myanmar crafts to international markets through exhibitions, creative and commercial partnerships, and bespoke commissions.
The two-day festival, which began on Saturday and runs through Sunday, not only showcases incredible craftsmanship but also reminds everyone of the importance of preserving these traditional arts for future generations. ■