စစ်ဘေးအလွန် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ ဖြည်းဖြည်းချင်းနာလန်ထူလာ

ကဘူးလ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၃ ရက် (ဆင်ဟွာ)
စစ်မက်ဒဏ်ကို ဆယ်စုနှစ်များစွာ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရမှုကြောင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံရှိ အခြားအခြေခံအဆောက်အအုံများကဲ့သို့ပင် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍသည်လည်း ဆိုးဝါးစွာပျက်စီးခဲ့ရသည်။
ဆေးရုံများ အားအင်ပြည့်ဖြင့် ပြန်လည် လည်ပတ်နိုင်ရန် ကာလရှည်ကြာစွာ အချိန်ယူရမည်ဟု မျှော်မှန်းထားလင့်ကစား အာဖဂန်အစိုးရသည် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် အပြင်းအထန်ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။
“အာဖဂန်နစ္စတန်အခြေအနေက စစ်မက်ဒဏ်ကို ၄၅ နှစ်ကြာ ခံစားခဲ့ရတာ လူတိုင်း ရှင်းရှင်းလင်းသိထားကြတာပဲ။ အခုတော့ နိုင်ငံအတွင်းမှာ လုံခြုံရေးပြန်ရနေပြီဖြစ်သလို ဒါကလည်း ကျန်းမာရေးကဏ္ဍမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ပြောင်းလဲမှု ဖော်ဆောင်ဖို့ အဆင်ပြေစေပါတယ်” ဟု နိုင်ငံပိုင် Isteqlal (Independence) ဆေးရုံ အကြီးအကဲ မီးဝေ့စ်က ဆင်ဟွာကို မကြာသေးမီက ပြောကြားခဲ့သည်။
သို့ရာတွင် အာဖဂန်ဆေးရုံများ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ပိုမိုအချိန်ယူရန်လိုအပ်ပြီး အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ၌ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှ ပံ့ပိုးကူညီရန်လည်း လိုအပ်ကြောင်း တာဝန်ရှိသူများက ပြောခဲ့သည်။
ဆေးရုံကဏ္ဍ၌ ကောင်းမွန်သောပြောင်းလဲမှုကို ဖော်ပြရမည်ဆိုပါက လက်ရှိတွင် ခွဲစိတ်မှုများအားလုံးကို ရှေးပုံစံအတိုင်းမဟုတ်ဘဲ ခေတ်မီခွဲစိတ်ကိရိယာဖြင့် ခွဲစိတ်သည့်စနစ် (laparoscopy system) ကို အသုံးပြုနေပြီဖြစ်ကြောင်း ဆေးရုံအကြီးအကဲက ဆိုသည်။
“‌ဆေးရုံမှာ ခွဲစိတ်မှုတွေအကုန်လုံးကို laparoscopy method နဲ့ ခွဲစိတ်ကုသတဲ့နည်းလမ်းကို အသုံးပြုနေပါတယ်။ စိုးရိမ်ဖွယ်လူနာတွေအားလုံး ကုသပေးနိုင်တဲ့ ကိရိယာအစုံအလင်ရှိတဲ့ ICU အဆောင်မှာလည်း အခမဲ့ကုသပေးနေပါတယ်။ အဲဒီမှာသူတို့ရရှိတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို လူနာတွေအားလုံး သဘောကျနှစ်သက်ကြပါတယ်။ ဒါက ကြီးမားတဲ့အောင်မြင်မှုပါပဲ” ဟု ဆီးရောဂါဗေဒပညာရှင် ဝေ့စ်က ဆင်ဟွာကို ပြောခဲ့သည်။
ဝန်ထမ်းနှင့် အလုပ်သမား ၆၂၉ ဦးရှိသော ၄၁၂ ကုတင်ဆံ့ Isteqlal ဆေးရုံသည် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ မြို့တော် ကဘူးလ်ရှိ နာမည်ကျော် နိုင်ငံပိုင်ဆေးရုံများအနက် တစ်ခုဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့သောနှစ်များစွာအတွင်း လမ်းဘေးဗုံးများနှင့် အသေခံဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူအများစုကို ကုသပေးခဲ့ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ယင်းဆေးရုံနှင့် ဝန်ထမ်းများက သာမန်လူနာများကိုလည်း ဆေးကုသပေးလျက်ရှိကြောင်း ၎င်းက ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။
နိုင်ငံတကာ ကြက်ခြေနီကော်မတီ (ICRC) နှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများစွာကလည်း စစ်မက်ဒဏ်ခံ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတွင် ဆေးရုံဝန်ထမ်းများ၏ လစာများအပါအဝင် ကျန်းမာရေးကဏ္ဍကို ပံ့ပိုးကူညီပေးလျက်ရှိသည်။
ဆီးကြိတ်ရောဂါခံစားနေရပြီး Isteqlal ဆေးရုံရှိ ICU တွင် ကုသမှုခံယူနေသော၊ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတွင် ဒုက္ခသည်အဖြစ် နေထိုင်ခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့သောနှစ်အနည်းငယ်က နေရပ်ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသည့် ဝါလီဂူလ်က စစ်ပွဲက ၎င်း၏ဘဝကို ဖျက်ဆီးခဲ့ကြောင်း၊ အမေရိကန်အမြောက်ပစ်ခတ်မှုများ၊ လယ်မြေများအတွင်း ဗုံးများနှင့် ပေါက်ကွဲစေသောကိရိယာအကြွင်းအကျန်များကြောင့် ၎င်း၏လယ်မြေမှာ စိုက်ပျိုး၍မရနိုင်တော့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“စစ်မရှိတော့ဘူးဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ အားလုံးကိုပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ပါပြီ။ စစ်ပွဲရဲ့ သက်ရောက်မှုကတော့ ပျက်စီး၊ သေဆုံးနဲ့ ဒဏ်ရာတွေပါပဲ။ စစ်ပွဲက အာဖဂန်နစ္စတန်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့တာပါ” ဟု ဂူလ်က ငြီးတွားပြောဆိုခဲ့သည်။
သို့သော်ငြားလည်း အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးပြန်လည်ရရှိလာမှုအပေါ် အပြုသဘောဆောင်သည့် ၎င်း၏အမြင်ကို ပြောကြားခဲ့သလို နိုင်ငံအနေဖြင့် လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် ရောက်ရှိလာပြီဟုလည်း ဆိုသည်။ “ကျွန်တော့်မြေမှာ အဆင်သင့်စိုက်ပျိုးနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်”
အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံအပေါ် အမေရိကန်၏ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် စီးပွားရေးပြဿနာအကြောင်းပြချက်ဖြင့် အာဖဂန်၏ ငွေကြေး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉ ဘီလီယံကျော်ကို သိမ်းဆည်းထားမှုအပေါ် ဂူလ်က ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့သည်။ “အာဖဂန်တွေအနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိပါတယ်။ အာဖဂန်ပြည်သူတွေရဲ့ စီးပွားရေးအခြေအနေ တိုးတက်ကောင်းမွန်ရေး အထောက်အကူပြုနိုင်ဖို့ ဒီငွေကြေးတွေကို ဖြစ်နိုင်သမျှမြန်မြန် ပြန်လည်ပေးအပ်ရပါမယ်” ဟု ဂူလ်က ဆိုသည်။ (Xinhua)

……………………………………..
(English Version)
Health sector gradually recovers in post-war Afghanistan
KABUL, Sept. 23 (Xinhua) — Like other national infrastructures in Afghanistan, the health sector has been badly damaged due to decades of destructive wars in the war-battered country.
Although it took longer than expected to revitalize hospitals, particularly the state-run ones in the nation, the Afghan administration has been striving hard to revive the health sector.
“The situation of Afghanistan is clear to everyone that the country has experienced 45 years of war. Now security has returned, which facilitates us to bring positive change in the health sector,” Mir Wais, head of the state-run Isteqlal (Independence) hospital, told Xinhua recently.
Nevertheless, the officials view that reviving Afghan hospitals requires more time and support from the international community to rehabilitate the health sector in Afghanistan.
Counting the positive change in the hospital, the hospital head noted that all the surgery operations are currently done by laparoscopy system instead of old-fashioned open operations.
“All the surgery operations are conducted via laparoscopy method in the hospital. We also have an equipped ICU ward where all patients in critical condition receive medical treatment free of charge. All the patients are satisfied with the services they receive there and it is a big achievement,” Wais, who is also a urologist, told Xinhua.
The 412-bed Isteqlal Hospital with 629 staff and employees is among the popular state-owned hospitals in the Afghan capital Kabul, which provided medical treatment mostly to victims of roadside bombs and suicide attacks in the past years, the official claimed, adding the hospital and its staff are currently providing medical treatment to the normal patients.
Several international aid agencies including the International Committee of the Red Cross (ICRC) and the World Health Organization (WHO) have been supporting the health sector in the war-battered Afghanistan by providing medicines and even salaries to the hospital staff.
Suffering from prostate and hospitalized at the ICU ward of the Isteqlal Hospital, Wali Gul, who used to live as a refugee in Pakistan and returned home a few years ago, said that the war had destroyed his life and he cannot cultivate his farmland because of the U.S. forces bombardments that left the land with bomb lets and explosive devices.
“In the absence of war, we can build everything. The impact of war is destruction, death, and injuries. The war has destroyed Afghanistan,” Gul grumbled.
Nevertheless, he expressed optimism about the return of peace in Afghanistan, believing it puts the country on the right track, “We are hopeful to make ready my land for cultivation.”
Slamming the U.S. sanctions on Afghanistan and freezing the country’s more than 9 billion U.S. dollars as the reason for economic problems, the patient opined, “This is the right of Afghans to have their assets. This money should be unfrozen as soon as possible to help Afghans improve their economic situation.”
Photo 1: Patients receive treatment at the Isteqlal hospital in Kabul, Afghanistan, Aug. 27, 2024. (Photo by Saifurahman Safi/Xinhua)