မြန်မာ့ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် ရုပ်သေးပညာကို လူငယ်မျိုးဆက်သစ်များ လက်ဆင့်ကမ်းထိန်းသိမ်းကြရန် တိုက်တွန်း

ရန်ကုန်၊ အောက်တိုဘာ ၂၈ ရက် (ဆင်ဟွာ)
လူငယ်မျိုးဆက်သစ်များသည် တိမ်ကောပပျောက်လုနီးပါးဖြစ်နေသော မြန်မာ့ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် ရုပ်သေးပညာကို လက်ဆင့်ကမ်းပခုံးထမ်းရွက်ရန် မရှိမဖြစ်အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိကြောင်း ရုပ်သေးပညာရပ်အား နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် ထိန်းသိမ်းထားသည့် အသက် ၇၃ နှစ်အရွယ် ဦးရွှေကြည်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ရုပ်သေးပညာသည် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ မြန်မာ့ရုပ်သေးပညာသည် နန်းတွင်းအခမ်းအနားများနှင့် ဘုရားပွဲ၊ အလှူပွဲ စသည့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာပွဲတော် အခမ်းအနားများတွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားစွာ ထည့်သွင်းကျင်းပခဲ့သော အနုပညာတစ်ရပ်လည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် တစ်ချိန်က လျှမ်းလျှမ်းတောက် ထွန်းကားခဲ့သော်ငြားလည်း ယခုအခါ တိမ်ကောပပျောက်လုနီးပါး ဖြစ်လာခဲ့ကြောင်း ရုပ်သေးပညာရှင် ဦးရွှေကြည်က ပြောပြခဲ့သည်။
မြန်မာ့ရိုးရာ ရုပ်သေးပညာရပ်ကို အားလုံးဝိုင်းဝန်း၍ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းဖြင့် နောင်တစ်ချိန်တွင် ပြန်လည်ထွန်းကားလာမည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း ဦးရွှေကြည်က ၎င်း၏ ထင်မြင်ချက်ကို ပြောကြားခဲ့သည်။
ထို့ပြင် ပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီအနေဖြင့် နိုင်ငံ့ယဉ်ကျေးမှုဂုဏ်ကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် မြန်မာ့ရုပ်သေးပညာအား ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာတာဝန်ကို ဖြည့်ဆည်းကြရန် တာဝန်ရှိကြောင်း သက်ကြွယ်အနုပညာရှင် ဦးရွှေကြည်က ဖြည့်စွက်ပြောခဲ့သည်။
ရုပ်သေးရုပ်ပြုလုပ်သည့်ပညာကို စိတ်ဝင်စားလေ့လာသင်ယူလုပ်ကိုင်နေသော အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ် ကိုထွန်းလင်းအောင်က “ကျွန်တော် ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကစပြီး ရုပ်သေးပညာကိုသင်ခဲ့တာပါ။ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်းက ဘယ်နိုင်ငံမှာမဆို အရေးပါပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရုပ်သေးပညာကို စိတ်ဝင်စားတဲ့သူတိုင်းကိုလည်း ကျွန်တော့်အတွေ့အကြုံတွေ မျှဝေပေးနေပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
နောက်ထပ်ရုပ်သေးပညာ ဝါသနာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သော အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ် နန့်ဖြူစင်မြင့်မြတ်က “ညီမက မကြာသေးခင်ကမှ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာတက္ကသိုလ်မှာ အကပညာဘာသာရပ်နဲ့ ဘွဲ့ရခဲ့သူပါ။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်လောက်မှာ စပြီးတော့ ရုပ်သေးပညာစပြီးကပြခဲ့တာပါ။ ဒီအနုပညာခရီးမှာ မြန်မာ့ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု အဆို၊ အက၊ အရေး၊ အတီး ပြိုင်ပွဲတွေမှာ ဒုတိယဆုငွေတံဆိပ်နဲ့ ပထမဆုရွှေတံဆိပ်တွေ ရခဲ့ပါတယ်” ဟု ပြောခဲ့သည်။
၎င်းက ဆက်၍ “ရုပ်သေးပညာက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ် သုံးနှစ်လောက်မှာ သိပ်မသိကြသေးဘူးလို့ထင်တယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းတော့ ပြိုင်ပွဲတွေမှာလည်း ဝင်ပြိုင်ကြတာတွေ တဖြည်းဖြည်းနဲ့များလာတယ်။ ဒီထက်လည်း ပိုပြီးတော့ စိတ်ဝင်စားအောင် ထပ်ပြီးတိုးချဲ့စေချင်ပါတယ်” ဟု ပြောခဲ့သည်။
“ရုပ်သေးပညာပြန်လည်ပေါ်ထွက်လာပေမဲ့ ရုပ်သေးရုပ်ထုလုပ်တဲ့သူတွေတော့ နည်းနေသေးတယ်။ ရုပ်သေးကြိုးဆွဲတဲ့ပညာရပ်ကိုပဲ အာရုံစိုက်နေလို့မရဘူး” ဟု နန့်ဖြူစင်မြင့်မြတ်က ၎င်း၏ အမြင်ကို ပြောခဲ့သည်။
“ညီမရဲ့ ရည်မှန်းချက်ကတော့ ရုပ်သေးပညာနဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုပြီး ဝင်ငွေရဖို့ထက် ဒီပညာရပ်ကို မျိုးဆက်သစ်တွေဆီ ဖြန့်ဝေပေးရမှာပါ။ တော်တော်များများက ရုပ်သေးပညာက ပျင်းစရာကြီးပါလို့ ထင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ့်တကယ်လည်းလုပ်တဲ့အခါကျတော့ အရမ်းစိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတယ်။ အသက်မဲ့အရုပ်လေးတွေက ကြည့်နေတဲ့ပရိသတ်တွေကို ဆွဲဆောင်မှုဖြစ်စေတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရုပ်သေးရုပ်တွေအကုန်လုံးက ပြုံးနေတဲ့မျက်နှာတွေနဲ့ချည်းပဲ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလိုပြုံးနေတဲ့မျက်နှာနဲ့ အရုပ်တွေက အထူးသဖြင့် ဝမ်းနည်းတဲ့ဇာတ်တော်၊ အခန်းတွေကပြရတဲ့အခါမှာ သူတို့မျက်နှာက ဘယ်လိုပဲ ပြုံးနေပေမဲ့ သူတို့ကိုကြည့်နေရင်းနဲ့ကိုပဲ ပရိသတ်တွေကမျက်ရည်တွေကျလာကြတယ်” ဟု နန့်ဖြူစင်မြင့်မြတ်က ဖြည့်စွက်ပြောပြခဲ့သည်။
ရုပ်သေးအနုပညာအပြင် မင်းသားအကပညာဖြင့်ပါ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုနေသော အသက် ၂၇ နှစ်အရွယ် ကိုဇော်လင်းထွန်းက “မြန်မာ့ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းတဲ့အနေနဲ့ ရုပ်သေးပညာရပ်ကို လေ့လာခဲ့တာပါ။ သက်မဲ့အရုပ်တွေကို လူအစစ်တွေလိုမျိုး ကပြရတာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်။ ဒီပညာရပ်ကို သင်ယူမယ့် လူငယ်မျိုးဆက်တွေ ထိန်းသိမ်းဖို့တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်” ဟု ၎င်း၏ အမြင်ကို ပြောပြခဲ့သည်။
အသက် ၁၀ နှစ်ကတည်းက ရုပ်သေးပညာရပ်ကို လေ့လာခဲ့သော ကိုမောင်မောင်မင်းကြည်က “ကျွန်တော့်အလုပ်က ရုပ်သေးပြပွဲပေါ်ရပ်တည်နေတာ။ နိုင်ငံခြားသားဧည့်သည်တွေက မြန်မာ့ရိုးရာ ရုပ်သေးပညာရပ် ရှေးအစဉ်အလာကို အရမ်းထိန်းသိမ်းကြတယ်။ တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း ရုပ်သေးပြပွဲပြသဖို့ ကျွန်တော်တို့ကို ဖိတ်ခေါ်ခြင်းခံရတယ်” ဟု ပြောပြခဲ့သည်။
စီးပွားရေးအနေဖြင့်ကြည့်ပါက မြန်မာ့ရုပ်သေးအနုပညာကို လုပ်ဆောင်နိုင်တော့မည်မဟုတ်သော်ငြားလည်း အစစ်အမှန်ဝါသနာပါသော မျိုးဆက်သစ်များအနေဖြင့် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသင့်ကြောင်းလည်း ၎င်းက အလေးထားပြောကြားခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရန်ကုန်မြို့နှင့် မန္တလေးမြို့ရှိ အမျိုးသားယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာတက္ကသိုလ်၊ အနုပညာအထက်တန်းကျောင်း စသည်တို့တွင် ရုပ်သေးပညာကို သင်ရိုးညွှန်းများတွင် ထည့်သွင်းသင်ကြားလျက်ရှိသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းက ရုပ်သေးပညာ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အသိပညာ ကျယ်ပြန့်စေရန် အထောက်အကူပြုသလို လူငယ်များအနေဖြင့် ရုပ်သေးပညာရပ်နှင့် အထိအတွေ့အချိတ်အဆက်ရှိစေမည်ဖြစ်သလို ထိုကျောင်းများမှ ရုပ်သေးပညာရှင်မျိုးဆက်သစ်များ ပေါ်ထွန်းလာစေမည်ဖြစ်ကြောင်း ရုပ်သေးပညာရှင် ဦးရွှေကြည်က ပြောကြားခဲ့သည်။ (Xinhua)

မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရုပ်သေးပြပွဲတခုတွင် ရုပ်သေးကပြနေသူများကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရုပ်သေးပြပွဲတခုတွင် ရုပ်သေးကပြနေသူတစ်ဦးကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့ရှိ ရုပ်သေးပြပွဲတခုတွင် ရုပ်သေးကပြနေသူတစ်ဦးကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

……………………………
(English Version)
Feature: Myanmar puppet arts call for youth to preserve culture
YANGON, Oct. 27 (Xinhua) — The new generation plays a crucial role in preserving the almost extinct art of Myanmar puppetry, known as Yoke The, said U Shwe Kyi, a 73-year-old who has devoted over 30 years of his life to safeguarding the tradition.
Myanmar puppetry is an important part of the country’s cultural heritage. Historically, Myanmar puppetry was a prestigious performing art associated with royal events and religious celebrations. Although it flourished in the past, this art has declined later, he said.
With a collective commitment to preservation, Myanmar puppet art can experience a resurgence in the future, he said.
Everyone has a responsibility to promote national pride and fulfill a cultural duty to preserve Myanmar puppetry, the old artist added.
Tun Lin Aung, 37, said “I started learning puppetry in 2005. Preserving culture is essential for any nation, that is why I’m committed to sharing my knowledge of puppetry with anyone interested.”
Nant Phyusin Myint Myat, 22, said “I recently completed my degree in dramatic arts at the National University of Arts and Culture. I started conducting puppet performances in 2019 and during my journey, I earned silver and gold prizes at the Myanmar Traditional Cultural Performing Arts competitions.”
“In my opinion, puppet art faded two or three years ago, but since then, due to the increase in competitions, it has seen a bit of a resurgence. Each year, more competitions and competitors emerge, which gives me hope for the future of this art form to survive in the future,” she said.
“However, despite this resurgence, we face a shortage of puppet makers, primarily because it is not a lucrative profession,” she added.
“My goal is not just to earn money through puppetry, but to share this art form with new generations. Many people see puppetry as boring, but I believe it is not. Engaging an audience with non-living puppets is challenging,” she said.
“All the puppets in Myanmar have smiling faces, but despite their cheerful faces, they can evoke deep emotions, especially in emotional scenes. It is truly fascinating how these ever-smiling puppets can move audiences to tears,” she added.
Zaw Lin Tun, 27, said “I learned puppetry to help preserve Myanmar’s traditions, not for a living. It is fascinating to make non-living puppets look like real humans. I encourage the younger generation to keep this tradition alive.”
Maung Maung Min Kyi, 47, who has dedicated himself to puppet performances since he was 10 years old, said “My work depends on puppet shows. We have been invited to perform at puppet shows in other countries, as international audiences have a genuine appreciation for Myanmar string puppets.”
He emphasized that this tradition can be sustained only by true enthusiasts who realize that it is not okay to look at puppetry as a profit.
In Myanmar, the National University of Arts and Culture in Yangon and Mandalay and the State High Schools of Arts, have recognized puppetry as part of their curriculum. This helps spread cultural knowledge, allowing young people to connect with this art form and ensuring that a new generation of puppeteers emerges from these institutions, according to U Shwe Kyi.
Photo 1: A puppet in action is pictured during a puppet show in Yangon, Myanmar, Oct. 27, 2024. (Myo Kyaw Soe/Xinhua)
Photo 2: Puppeteers perform during a puppet show in Yangon, Myanmar, Oct. 27, 2024. (Myo Kyaw Soe/Xinhua)
Photo 3, 4: A puppeteer performs puppet show in Yangon, Myanmar , Oct. 27, 2024. (Myo Kyaw Soe/Xinhua)