တရုတ်နိုင်ငံ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်၏ အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ အတွေးအမြင်က ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များကို မည်သို့ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားများဖြစ်စေသနည်း

ပေကျင်း၊ နိုဝင်ဘာ၂၄ ရက် (ဆင်ဟွာ) ဘာသာပြန် – ခေါန်ရိန်

တရုတ်နိုင်ငံ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်အား နိုင်ငံရပ်ခြားမှ ဂုဏ်သိက္ခာကြီးမားသူများ၏ အမြင်တွင် “အင်မတန် ယုံကြည်မှုရှိပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့ အမြော်အမြင်ကြီးမားသူတစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (မြန်မာ) အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဒေါ်သန်းသန်းနုက ပြောသည်။

ဒေါ်သန်းသန်းနုက ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ ပေကျင်းမြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့စဉ် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်၏ နွေးထွေးစွာကြိုဆိုခဲ့ခြင်းအပေါ် အလွန်ပင် အမှတ်ရဖွယ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။“ရှီကျင့်ဖိန် – တရုတ်နိုင်ငံရေးရာစီမံခန့်ခွဲမှု” ဟူသော စာအုပ်ပထမတွဲကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံးအကြိမ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဒေါ်သန်းသန်းနုသည် အဆိုပါ (စာအုပ်တွဲများအစဉ်လိုက်) ပထမတွဲမှ ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဒုတိယတွဲနှင့် ယခုနှစ် ဇွန်လ၌ တတိယတွဲ စာအုပ်များအထိ လေ့လာခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် COVID-19 ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးတွင် ကူညီရန် သွားရောက်ကြမည့် တရုတ်နိုင်ငံဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များအဖွဲ့ကို Kunming Changshui နိုင်ငံတကာလေဆိပ်မှ
မထွက်ခွာမီ ဧပြီ ၈ ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်သူ ဒေါ်သန်းသန်းနုသည် ဆိုဖာထိုင်ခုံပေါ်တွင် ထိုင်လျက် အဆိုပါ စာအုပ်၏ စာမျက်နှာများကို လှန်လှောဖတ်ရှုရင်း သမ္မတ ရှီ၏ အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ အတွေးအမြင်များနှင့် အယူအဆများက မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဆက်စပ်မှုရှိသလို ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များအတွက်လည်း စိတ်ကူးဉာဏ်ကွန့်မြူးစေသည့်အတွက် ၎င်းကို မကြာခဏ စွဲစွဲမြဲမြဲ အမှတ်ရလျက်ရှိကြောင်း ဆင်ဟွာသို့ ပြောခဲ့သည်။

သမ္မတ ရှီနှင့် တွေ့ဆုံခြင်းနှင့် ၎င်း၏ စာအုပ်များအကြောင်း

ဒေါ်သန်းသန်းနုသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အထူးတလည် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုရှိသူတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံသို့လည်း အကြိမ်ပေါင်းများစွာ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ဖူးသူဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ပထမဆုံး တရုတ်နိုင်ငံခရီးစဉ်သည် အသက် ၉ နှစ်အရွယ်ကဖြစ်ပြီး ဖခင်ဖြစ်သူ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်(ဟောင်း) ဦးနုနှင့်အတူ သွားရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင်မူ ၎င်းသည် ရင်းနှီးနွေးထွေးမှုရှိပြီး ဩဇာတိက္ကမကြီးမားလှသော သမ္မတ ရှီနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

 ရန်ကုန်မြို့ရှိ COVID-19 ကုသရေးစင်တာတစ်ခုတွင် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများကို လေ့ကျင့်ပေးနေစဉ်အတွင်း ရေကာလေကာမျက်မှန်ကို မည်သို့ချွတ်ရမည်ကို သရုပ်ပြနေသော တရုတ်နိုင်ငံမှ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးကို တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

“၂၀၁၄ ခုနှစ်က ငြိမ်းချမ်းစွာအတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး မူကြီး ၅ ရပ် လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း နှစ် ၆၀ ပြည့်မြောက်တဲ့အတွက် ကျွန်မ ပေကျင်းမြို့ကို ရောက်ရှိခဲ့တယ်။ ပေကျင်းမြို့ရှိ ပြည်သူ့ခန်းမကြီးမှာ သမ္မတ ရှီနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်” ဟု တရုတ်-မြန်မာချစ်ကြည်ရေး၏ တန်ဖိုးရှိလှတဲ့ အခိုက်အတန့်များစွာ စုစည်းဖော်ပြထားသော နံရံကပ်ဓာတ်ပုံရှေ့တွင် ဒေါ်သန်းသန်းနုက ၎င်း၏ ဇာတ်ကြောင်းကို မျှဝေပြောပြခဲ့သည်။ယင်းနှစ်တွင်ပင် သမ္မတ ရှီ၏ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ပထမဆုံးစာအုပ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အဆိုပါ စာအုပ်က “ထိထိရောက်ရောက်နဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး” “မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အယူအဆ သဘောထားတွေ အများကြီးတွေ့ရတယ်” ဟု ဒေါ်သန်းသန်းနုက ဆိုသည်။၎င်းအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံး ခေါင်းစဉ်များအနက် တစ်ခုမှာ “ကောင်းမွန်သော ဘဝတစ်ခုအတွက် ပြည်သူများ၏ ဆန္ဒက ကျွန်ုပ်တို့၏ ပန်းတိုင်ဖြစ်သည်” ဟု ဒေါ်သန်းသန်းနုက ပြောသည်။

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဖနွမ်းပင်မြို့တွင် “ရှီကျင့်ဖိန် – တရုတ်နိုင်ငံရေးရာစီမံခန့်မှု”စာအုပ် တတိယတွဲ မိတ်ဆက်ခြင်းအခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်နေသော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ အထက်လွှတ်တော်
အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Om Sarith (ရှေ့တန်း၊ ယာဘက် ပထမ) နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဆိုင်ရာတရုတ်နိုင်ငံ သံအမတ်ကြီး ဝမ်ဝန်းထျန် (ရှေ့တန်း၊ ယာဘက် ဒုတိယ) တို့အား စက်တင်ဘာ ၂၉
ရက်က တွေ့ရစဉ် (ဆင်ဟွာ)

“အစိုးရတစ်ရပ်ဟာ ပြည်သူတွေရဲ့ ချမ်းသာသုခကို ဦးစားပေးထားတဲ့အခါမှသာလျှင် အောင်မြင်တဲ့အစိုးရတစ်ရပ်လို့ ခေါ်ဆိုနိုင်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။“ပြည်သူလူထုဟာ သမိုင်းရဲ့ဖန်တီးသူတွေပါ။ သူတို့ဟာ တကယ့်သူရဲကောင်းတွေဖြစ်ပြီး ကျွန်မတို့ အင်အားရဲ့ အရင်းအမြစ်ပါပဲ။ ကျွန်မတို့တွေ ခံတပ်တစ်ခုအဖြစ် စည်းလုံးနေသရွေ့တော့ မကျော်လွှားနိုင်တဲ့ အခက်အခဲဆိုတာ မရှိပါဘူး” ဟု ၎င်းအား စွဲစွဲမြဲမြဲ အမှတ်ရနေစေသည့် ရှီ၏ ပြည်သူများကို ဗဟိုပြုထားသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အတွေးအမြင်ကို အလေးထားလျက် ဒေါ်သန်းသန်းနုက ပြောသည်။

“တရုတ်နိုင်ငံက COVID-19 ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးမှာလည်း ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးက ဝိုင်းဝန်းတိုက်ဖျက်ခဲ့ကြတာကို ကျွန်မတို့ မြင်တွေ့ရတယ်လေ” ဟု ၎င်းက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်နိုင်ငံက COVID-19 ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အခြားသောနိုင်ငံများစွာကို အကူအညီများ ပေးအပ်ခဲ့သည့်အချက်သည်လည်း လူသားမျိုးနွယ် အေးအတူ၊ ပူအမျှ ကံကြမ္မာအကျိုးတူ အသိုက်အဝန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရေးဟူသော သမ္မတ ရှီ၏ ပင်ကိုလက္ခဏာတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဖြည့်စွက်ပြောခဲ့သည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှု တိုးတက်ခြင်း

၂၀၁၇ ခုနှစ်မှစတင်ကာ လူသားမျိုးနွယ်အတွက် အေးအတူ၊ ပူအမျှ အသိုက်အဝန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရေး အတွေးအခေါ်သည် ကုလသမဂ္ဂ ဆုံးဖြတ်ချက်များစွာ၌ ထည့်သွင်းထားပြီးလည်း ဖြစ်သည်။

ထိုအချက်ကိုလည်း ၂၀၁၇ ခုနှစ်၌ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သော သမ္မတ ရှီ၏ ဒုတိယမြောက် စာအုပ်တွင် မီးမောင်းထိုးဖော်ပြထားသလို ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အသိအမှတ်ပြု ချီးကျူးခြင်းများလည်း ရရှိခဲ့ပါသည်။

“ဒီစာအုပ်က သမ္မတ ရှီရဲ့ အတွေးအမြင်တွေ မျှော်လင့်ချက်တွေကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်ရဲ့ ပန်းတိုင်တွေနဲ့ စည်းမျဉ်းများစွာကိုလည်း ရောင်ပြန်ဟပ်နေပါတယ်။ ဘုံကံကြမ္မာတစ်ခုအတွင်း ငြိမ်းချမ်းတဲ့ကမ္ဘာကြီးတစ်ခု တည်ဆောက်ခြင်းဆိုတာက ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဦးစားပေးနယ်ပယ်အတွင်းမှာ ရှိပါတယ်” ဟု ကုလသမဂ္ဂ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူးဟောင်း Abdelkader Abbadi က ပြောခဲ့သည်။

ဗြိတိန် လူမှုဗေဒပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သော Martin Albrow ကလည်း သမ္မတ ရှီ၏ အတွေးအမြင်များက အနောက်နိုင်ငံရှိ အတွေးအခေါ်များနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်မှုရှိသည်ကို အနောက်နိုင်ငံရှုထောင့်မှ လေ့လာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

“ဒီစာအုပ်က ဉာဏ်ပညာနဲ့ပြည့်ဝတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ပါပဲ။ သမ္မတ ရှီဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အတွေးအခေါ်တစ်ခုလုံးကို လေးလေးနက်နက် နားလည်သဘောပေါက်ပြီး ထူးခြားတဲ့ပြောင်းလဲမှု အခြေအနေတွေအောက်မှာ နိုင်ငံကို စီမံခန့်ခွဲနေတဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ပဲဖြစ်တယ်” ဟု Albrow က ပြောခဲ့သည်။

ထို့ပြင် စပိန်နိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Minister Felipe Gonzalez ကမူ အဆိုပါ စာအုပ်က ဥရောပနိုင်ငံများအကြား ဆက်ဆံရေးကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန်၊ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းတွင် မည်သို့ ပါဝင်ရန်နှင့် ရှေ့ဆက်တွန်းအားပေးရန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဆက်ဆံရေးတစ်ခု မည်သို့ တည်ဆောက်ရန် စသည်တို့ကို ရှုထောင့်တစ်ရပ်အဖြစ် တင်ပြထားသဖြင့် အသုံးဝင်သည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ တရုတ်နိုင်ငံ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်၏ ပထမအတွဲနှင့် ဒုတိယအတွဲ စာအုပ်များကို ဘာသာစကားပေါင်း ၂၈ ခုဖြင့် ဘာသာပြန်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အဆိုပါစာအုပ်၏ ပထမတွဲကို မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့သူ စာရေးဆရာ ဦးကိုကိုလှိုင်က ၎င်းဖတ်ရှုခဲ့သော စာအုပ်တွင် ပါရှိသော စာကြောင်းရေများမှတစ်ဆင့် ဉာဏ်ပညာနှင့် ဟာသဉာဏ်ကို တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

“တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ နိုင်ငံကြီးတစ်နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံက ငါးသေးသေးလေးကို ကြော်တာနဲ့ များစွာ အလားသဏ္ဍာန်တူပါတယ်။ ငါးကြော်လေးကို လွှင့်မပစ်ရဖို့အတွက် ‘တူးသွားတာမျိုး’ ဒါမှမဟုတ် ‘မကျက်တာမျိုး’ မဖြစ်အောင် သေချာဂရုစိုက်ဖို့ပါတယ်။ ကျွန်တော်သိပ်ကြိုက်တဲ့ စကားလုံးတွေပေါ့” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

အားလုံးအတွက် စိတ်ဓာတ်ခွန်အားလှုံ့ဆော်ပေးခြင်း

ယခုနှစ် ဇွန်လတွင် နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရေးမှ ထုတ်ဝေသော တတိယတွဲတွင် သမ္မတ ရှီ၏ ၂၀၁၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၃ ရက်အတွင်း ပြောကြားခဲ့သော အဆိုအမိန့်များနှင့် ရေးသားမှုများနှင့်အတူ လှုပ်ရှားမှု ဓာတ်ပုံပေါင်း ၄၁ ပုံ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

“ပထမတွဲကနေ တတိယတွဲအထိ စာအုပ်တွေက သမ္မတ ရှီရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးရာ အတွေးအမြင်တွေနဲ့ မဟာဗျူဟာတွေ၊ တရုတ်ပြည်သူများရဲ့အိပ်မက်၊ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ နည်းလမ်းတွေ၊ ကာလရှည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် လမ်းပြမြေပုံတွေကို ထင်ဟပ်ပြသထားပါတယ်” ဟု ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ အောက်လွှတ်တော် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Om Sarith က ပြောသည်။

ထိုစာအုပ်သည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ စာဖတ်သူများကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခေါင်းဆောင်နှင့် ၎င်း၏ စီမံအုပ်ချုပ်မှု အတွေးအမြင်များကို ပိုမို နားလည်သဘောပေါက်စေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်ဟု Sarith က ဆိုသည်။

“ဒီစာအုပ်က နိုင်ငံရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် အမှန်တကယ် အဖိုးတန် ဗဟုသုတစုစည်းမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံအတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ အမွေတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက သုံးသပ်ခဲ့သည်။

ထို့ပြင် မြောက်များစွာသော စာဖတ်သူများ၊ ဘာသာပြန်များနှင့် နိုင်ငံရေးသမားများကလည်း ကွဲပြားခြားနားသော လူမှုရေးစနစ်များနှင့် မတူညီသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အဆင့်အမျိုးမျိုးကို ဤစာအုပ်မှ ရရှိနိုင်ကြောင်း ဆင်ဟွာသို့ ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

ဘရာဇီးနိုင်ငံမှ ပြည်သူများအနေနဲ့ စိန်ခေါ်မှုမျိုးစုံနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော တရုတ်နိုင်ငံ၏ အတွေ့အကြုံများမှ စိတ်ဓာတ်ခွန်အား ရရှိစေရန် ယင်းစာအုပ်ကို လေ့လာသင့်ကြောင်း ဆော်ပိုလိုပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Joao Doria က ဆိုသည်။

ဒေါ်သန်းသန်းနုကလည်း “ဒီစာအုပ်ဟာ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေအတွက်လည်း စိတ်ကူးဉာဏ်ကွန့်မြူးစေတဲ့ အကြောင်းအရာတစ်ခုပါပဲ။ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး လေ့လာနေတဲ့ ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့လည်း သမ္မတ ရှီရဲ့ စာအုပ်ကို လေ့လာသင့်တယ်။ အင်မတန်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး အဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ အရာတွေကို ဒီစာအုပ်ထဲမှာ ရှာတွေ့နိုင်ပါလိမ့်မယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်မကိုယ်တိုင်လည်း ဖတ်ရှုလေ့လာနေဆဲပါပဲ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ (Xinhua)